Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) çalışanların patronları tarafından BES’e dahil edilmesini sağlayan otomatik katılım sistemi 2017 yılında başladı. Buna göre tüm çalışanların maaşlarından yüzde 3 kesilerek BES’e aktarılıyor ve çalışan dilerse sistemde kalarak tasarruf edebilir; İstemezse sistemden ayrılır.
Sözcü’de yer alan habere göre TES, emeklilikte oluşacak gelir kaybını telafi etmeyi, çalışma süresi boyunca yaşam standartlarını koruyacak ek emeklilik geliri elde etmeyi ve hane halkı tasarruflarını artırmayı amaçlayan bir sistem olarak tasarlandı.
TES, çalışanın, patronun ve devletin çalışanın bireysel hesabına yapacağı nakit katkıların emeklilik yatırım fonlarında yatırıma yönlendirileceği, bu fonların seçimi ve emeklilik sistemi olarak ikinci aşama emeklilik sistemi olarak planlandı. Tasarrufların fonlar arasındaki dağılımı çalışan tarafından yapılacaktır.
Dileyen herkes TES’e geçebilecek
Daha önce kamuoyuna açıklanan sistem çalışmalarına göre kapsam dahilindeki tüm çalışanlar karma TES’e dahil olacak, ardından dileyen herkes isteğe bağlı TES’e geçiş yapabilecek. Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte çalışanların geçmiş döneme ait kıdem tazminatına tabi tüm hakları aynen korunacak. Çalışanın bu tarihten önceki çalışma sürelerine ilişkin kıdem tazminatı hakları garanti altına alınacak ve karma TES’e geçiş yapılacak. Kıdem tazminatına hak kazanırken işten ayrılan çalışan, eski kıdem tazminatını alacak, yeni sisteme geçiş söz konusu olmayacak.
Kıdem tazminatı sisteminde personel brüt ücretinin yüzde 8,33’ünü kıdem tazminatı olarak alıyor. Karma TES’de ise yüzde 5,33’ü kıdem tazminatı, yüzde 3’ü patron katkısı olmak üzere toplam yüzde 8,33 oranında hak sahibi olacaklar. Yüzde 3’lük işveren katkısı bireysel fon hesabında tahsil edilecek.
Mevcut durumda çalışan istifa ettiğinde yüzde 8,33’lük kıdem hakkının tamamı kaybedilecek, hibrit TES’te ise bireysel fon hesabındaki yüzde 3’lük hak gizli kalacak. Çalışanların karma TES’e geçiş öncesi kıdem tazminatı hakları gizli olacağından herhangi bir hak kaybı yaşanmayacaktır.
İsteğe bağlı TES kapsamında bireysel fon hesabında biriken bedel, bazı istisnalar dışında ve aynı işyerinde daha önce aynı işyerinde çalışmış olmak kaydıyla kendisinin işten ayrılması halleri dışında her durumda çalışanın kazanılmış hakkı olacaktır. 1 yıldan fazla.
Çalışanın durumu ne olacak?
Çalışanın haklı fesih dışındaki nedenlerle işten çıkarılması veya istifa etmesi halinde, son çalıştığı şirkete devrine ilişkin şahsi fon hesabında birikmiş tutarın tamamı muhafaza edilecektir.
Çalışma süresinin bir yıldan fazla olması halinde, iş veya hizmet sözleşmesi sona eren çalışanın son şirketinde çalıştığı süre boyunca işveren katkı payının yüzde 50’si ile fonda biriken devlet katkısı tutarının, Etik ve iyi niyet kurallarına uyulmayanlar bireysel fon hesabında saklanırken, yüzde 50’si TES sigorta hesabına aktarılıyor. transfer edilecek. Bu bedel, varsa yasal süreç kesinleşene kadar çalışanın hesabında bloke edilecek.
İş veya hizmet akdi feshedilen veya istifa ederek bir yıldan az süre içinde işten ayrılan çalışanın işveren katkı payı ve devlet katkısı TES sigorta hesabına aktarılacak ve bu tutar, işçinin hesabında, kıdem tazminatı ödeninceye kadar bloke olarak tutulacaktır. Varsa hukuki süreç sağlamlaştırılır.
Katkı oranları ne olacak?
Karma TES’te yüzde 5,33 kıdem hakkı ve yüzde 3 patron katkısı alınırken, isteğe bağlı TES’te yüzde 4 patron katkısı ve yüzde 1 devlet katkısı (asgari prim kazancına göre) uygulanacak.
Sistemde, aylık esas kârı baz fiyat olan çalışanlar için çalışan katkısı yüzde 0,5, aylık esas kârı asgari fiyat ve asgari fiyatın iki katı olan çalışanlar için yüzde 1,5, aylık esas kârı baz fiyat olan çalışanlar için yüzde 1,5 olarak uygulanıyor. Asgari fiyatın iki katından fazla. Çalışanlar için ise yüzde 2,5 olarak belirlendi. Çalışanın talep etmesi halinde çalışan katkı payı aylık temel faizin yüzde 6’sına kadar artırılabilecek.
Çalışan fonu kendisi seçecektir.
Bireysel hesaplara devlet katkısı ödemeleri nakit olarak yapılacaktır. Ödeme, işveren ve çalışan katkı paylarının sisteme aktarıldığı ayı takip eden ayın sonuna kadar yapılacaktır. Tasarruflar emeklilik yatırım fonları aracılığıyla değerlendirilecek. Çalışan fonu kendisi seçecek ve gerçek getiri buna göre oluşacak.
Emeklilik şirketleri prim alacaklarını sigortalatmak zorunda kalacak. Ayrıca, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan durumlar ve benzeri sebeplerle çalıştığı işyerinden 1 yıldan az süre ile ayrılan veya işten çıkarılan çalışanlar için de TES sigorta hesabına aktarılan tutarlar da TES sigorta hesabına aktarılacaktır. sigorta amacıyla kullanılacaktır.
Sistemden çıkış şartları neler olacak?
Çalışanın bir yıldan az bir süre için işten ayrılması durumunda kişisel fon hesabında yalnızca çalışan katkısı kalacaktır. Bir yıldan fazla çalışılan işten ayrılma durumunda, bireysel fon hesabına ödenen primler kayıpsız olarak hesaba dahil edilmeye ve fonlara tahakkuk ettirilmeye devam edilecektir. Çalışan, sistemden çıkış şartlarına göre kısmi çıkış veya emeklilik yaşında bu parayı alabilecek.
60 yaşını doldurmamış katılımcılar, talep etmeleri halinde, başvuru tarihinde bireysel emeklilik hesaplarında bulunan birikim tutarının yüzde 10’unu ödeyebilecek ve evlilik, işsizlik, ilk ev alma, ağır hastalık gibi sebeplerin her biri için birden fazla yardım alabilecekler. . Kısmi çekilme halinde, tüm kısmi çekilme halleri için kısmi çekilme oranının yüzde 20’sini geçmemek kaydıyla toplu ödeme yapılabilir.
Cayma veya istifa hakkının yer almadığı bu sistemden tam çıkış, çalışanın ölümü veya maluliyeti halinde emeklilik süresinin sona ermesiyle gerçekleşecektir. Çalışan, emekliliği halinde kendisine verilecek aylık sürenin dolması durumunda sistemden çıkacaktır.
Çalışanın kişisel fon hesabı hakkı gizli tutulacak
Çalışan bir gün bile çalışmış olsa dahi kişisel fon hesabına ilişkin hakkı gizli kalacaktır. Patronu tarafından kovulursa bir günlük çalışmanın TES katkısı hesabında kalacak.
Kişi emekli olduğunda hesabında biriken tutarın yüzde 25’ine kadar toplu ödeme alabilecek. Bireysel fon hesabında kalan tutar aylık olarak ödenecektir.
Ek emeklilik yaşı 60 olarak belirlendi
TES, ikinci kademe emeklilik sistemi olarak tasarlandı. Bu nedenle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamındaki birinci sütun emeklilik sisteminden farklılık göstermektedir. Çalışan, emeklilik yaşına geldiğinde SGK’dan emekli olacak, 60 yaşına geldiğinde ise TES kapsamında ikinci emekli maaşını da alacaktır. Kişi, her iki emekli maaşını da herhangi bir kesinti olmaksızın aynı anda alabilecek veya orantılı azalma.
Ek emeklilik yaşı 60 olarak belirlendi ancak emeklilik için belirli bir süre kuralı bulunmuyor. Çalışan adına ödenen katkı payları kişinin kişisel fon hesabında yer aldığından her çalışan, emeklilik yaşına geldiğinde hesabındaki birikimlere hak kazanacaktır. Yani hem 5 yıl çalışanlara hem de 30 yıl çalışanlara 60 yaşını doldurduklarında kişisel fon hesaplarındaki birikim kapsamında ödeme yapılacak.
